||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ ఏకత్రింశస్సర్గః

ఏవం బహువిధాం చింతాం చింతయిత్వా మహాకపిః|
సంశ్రవే మధురం వాక్యం వైదేహ్యా వ్యాజహార హ||1||

స||మహాకపిః ఏవం బహువిధాం చింతాం చింతయిత్వా వైదేహ్యామధురం వాక్యం సంశ్రవే వ్యాజహార హ||

That great Vanara having thought through many thoughts spoke these sweet words to Vaidehi.

రాజా దశరథో నామ రథ కుంజిర వాజిమాన్|
పుణ్యశీలో మహాకీర్తి ఇక్ష్వాకూణాం న్మహయశాః||2||
రాజర్షీణాం గుణశ్రేష్ఠః తపసా చర్షిభిస్సమః|
చక్రవర్తికులే జాతః పురందరసమో బలే||3||

స|| దశరథః నామ రాజా రథకుంజిరవ్యాజిమాన్ పుణ్యశీలః మహాకీర్తిః ఇక్ష్వాకూణాం మహాయశాః|| (సః) రాజర్షీణాం గుణశ్రేష్ఠః తపసా ఋషిభిః సమః చ బలే పురందర సమః చక్రవర్తికులే జాతః||

There was a king by name Dasaratha who has many chariots elephants and horses, who is steeped in merits, who has great fame , who is illustrious among all Ikshvakus. He is the most virtuous one among sage like kings. He is equal to Rishis in performing penance. He is equal in strength to Indra and is born in the dynasty of emperors.

అహింసారతి రక్షుద్రో ఘృణీ సత్యపరాక్రమః|
ముఖ్యశ్చ ఇక్ష్వాకువంశస్య లక్ష్మీవాన్ లక్ష్మివర్ధనః||4||
పార్థివవ్యంజనైర్యుక్తః పృథుశ్రీః పార్థివర్షభః|
పృథివ్యాం చతురంతాయాం విశ్రుత స్సుఖదః సుఖీ||5||

స|| (సః) అహింసా రతి అక్షుద్రః ఘృణీ సత్యపరాక్రమః ఇక్ష్వాకువంశశ్చ ముఖ్యః చ లక్ష్మీవాన్ లక్ష్మివర్ధనః|| (సః) పార్థివవ్యంజనైః యుక్తః పృథుశ్రీః పార్థివర్షభః చతురంతాయాం పృథివ్యాం విశ్రుతః సుఖదః సుఖీ చ||

He is committed to non violence, magnanimous, compassionate. He is one whose strength is truth. Chief among Ikshvakus, he is an embodiment of wealth and is grower of wealth. Endowed with signs of kingship, with vast wealth, a bull among rulers, known on the earth surrounded by the four oceans, provider of happiness and is himself happy.

తస్య పుత్త్రః ప్రియోజ్యేష్ఠః తారాధిపనిభాననః|
రామో నామ విశేషజ్ఞః శ్రేష్ఠః సర్వధనుష్మతామ్||6||
రక్షితా స్వస్య ధర్మస్య స్వజనస్య చ రక్షితా|
రక్షితా జీవలోకస్య ధర్మస్య చ పరంతపః||7||
తస్య సత్యాభిసంధస్య వృద్ధస్య వచనాత్ పితుః|
సభార్యః సహ చ భ్రాత్రా వీరః ప్రవ్రాజితో వనమ్||8||

స|| తస్య జ్యేష్ఠ పుత్రః ప్రియః రామః నామః తారాధిపనిభాననః విశేషజ్ఞః సర్వధనుష్మతాం శ్రేష్ఠః||(సః) పరంతపః స్వస్య ధర్మస్య రక్షితా స్వజనస్య రక్షితా జీవలోకస్య ధర్మస్య చ రక్షితా || తస్య సత్యాభిసందస్య వృద్ధస్య పితుః వచనాత్ వీరః స భార్యః స భ్రాత్రా చ వనం ప్రవ్రాజితః||

His eldest son and a dear one named Rama is one with the face like that of a moon, a scholar of all knowledge, best among all the wielders of bow. The destroyer of all enemies, he is a protector of righteousness, protector of his people, protector of all beings and the righteousness. Honoring the word of his father who is ever steadfast in truth , he went to the forest along with his wife and his brother as a wanderer.

తేన తత్ర మహారణ్యే మృగయాం పరిధావతా|
రాక్షసా నిహతా శ్శూరా బహవః కామరూపిణః||9||
జనస్థాన వధం శ్రుత్వా హతౌ చ ఖరదూషణౌ|
తత స్త్వమర్షాపహృతా జానకీ రావణేన తు||10||
వంచయిత్వా వనే రామం మృగరూపేణ మాయయా|

స|| తత్ర మహారణ్యే మృగయాం పరిధావతా బహవః కామరూపిణః శూరాః రాక్షసాః నిహతాః|| తతః జనస్థానవధం చ ఖరదూషణౌ హతః శ్రుత్వా వనే మృగరూపేణ మాయయా రామం వంచయిత్వా రావణేన జానకీ అమర్షా అపహృతా||

There in that great forest chasing animals, he killed many Rakshasas who can take any form. Then hearing about the killings in Janasthana as well as the killing of Khara and Dushana, Ravana abducted Sita out of anger, having deceived Rama in the guise of a deer.

సమార్గమాణస్తాం దేవీం రామః సీతామనిందితామ్||11||
అససాద వనే మిత్రం సుగ్రీవం నామ వానరం |
తతః స వాలినం హత్వా రామః పరపురంజయః||12||
ప్రాయచ్ఛత్ కపిరాజ్యం తత్సుగ్రీవాయ మహాబలః|
సుగ్రీవేణాపి సందిష్టా హరయః కామరూపిణః||13||
దిక్షు సర్వాసు తాం దేవీం విచిన్వంతీ సహస్రశః|

స|| సః రామః సీతాం అనిందితాం దేవీం వనే మార్గమాణః సుగ్రీవం నామ వానరం మిత్రం అససాద||తతః సః పరపురంజయః మహాబలః రామః వాలినం హత్వా కపిరాజ్యం తత్ సుగ్రీవాయ ప్రాయచ్ఛత్|| సుగ్రీవేణ సందిష్టాః సహస్రశః కామరూపిణః హరయః సర్వాసు దిక్షుః తాం దేవీం విచిన్వంతీ ||

That Rama in search of blemish less Sita found a friend by name Sugriva who is a Vanara. Then the destroyer of foes and powerful Rama , gave the kingdom of Vanaras to Sugriva after killing Vali. On the orders of Sugriva thousands of Vanaras who are capable of assuming any form went in search of Sita in all directions.

అహం సంపాతి వచనాత్ శతయోజనమాయతమ్||14||
అస్యా హేతౌ ర్విశాలాక్ష్యాః సాగరం వేగవాన్ ప్లుతః|
యథారూపం యథావర్ణాం యథాలక్ష్మీం చ నిశ్చితామ్||15||
అశ్రౌషం రాఘవస్యాహం సేయ మాసాదితా మయా|
విరరామైవ ముక్త్వాసౌ వాచం వానరపుంగవః||16||

స|| అస్య విశాలాక్ష్యాః హేతోః సంపాతి వచనాత్ అహం శతయోజనం ఆయతం సాగరం ప్లుతః || అహమ్ రాఘవస్య తాం యథారూపం యథావర్ణం యథాలక్ష్మీం అశ్రౌషం సా ఇయం మయా ఆసాదితా|| అసౌ వానరపుంగవః ఏవం ఉక్త్వా విరరామ||

In search of that wide eyed one , based on the words of Sampati , I have crossed the sea which is hundred yojanas wide. I have seen here a lady of similar form, similar complexion, similar glow as described by Raghava. Having said this that Vanara stopped.

జానకీ చాపి తత్ శ్రుత్వా పరం విస్మయమాగతా|
స||తత్ శ్రుత్వా జానకీ చ పరం విస్మయం ఆగతా అపి||

Hearing that janaki was also struck with wonder.

తతః సా వక్రకేశాంతా సుకేశీ కేశసంవృతమ్||17||
ఉన్నమ్య వదనం బీరు శ్శింశుపావృక్ష మైక్షత||18||
నిశమ్య సీతా వచనం కపేశ్చ దిశశ్చ సర్వాః ప్రదిశశ్చవీక్ష్య|
స్వయం ప్రహర్షం పరమం జగామ సర్వాత్మనా రామ మనుస్మరంతీ||19||

స|| తతః వక్రకేశాంతా భీరుః క్లేశసంవృతం సా వదనం ఉన్నమ్య శింశుపావృక్షం ఏక్షత|| సీతా కపేః వచనం నిశమ్య సర్వాః దిశః చ ప్రదిశః చ వీక్ష్యా స్వయం సర్వాత్మనా రామం అనుస్మరంతీ పరమం ప్రహర్షం జగామ||

Then the timid lady with her face coverd with black hair lifeted her face and looked at the Simsupa tree. Hearing those words of the Vanara Sita looked in all directions and quarters while contemplating on Rama, the self of all and she experienced supreme joy.

సాతిర్యగూర్ధ్వం చ తథా ప్యధస్తాన్ నిరీక్షమాణా తం అచింత్య బుద్ధిమ్|
దదర్శ పింగాధిపతేరమాత్యమ్ వాతాత్మజం సూర్య మివోదయస్థమ్||20||

స|| సా తిర్యక్ ఊర్ధ్వం చ తథాపి అథస్తాత్ నిరీక్షమాణా అచిన్త్యబుద్ధిం పింగాధిపతేః అమాత్యం ఉదయస్థం సూర్యం ఇవ తం వాతాత్మజం దదర్శ||

She looked up and down obliquely and saw Hanuman who is of unimaginable intelligence, who is also the minister of the Vanara King. He is the son of the wind god , and looked like a rising Sun , .

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ఏకత్రింశస్సర్గః||

Thus ends Sarga Thirty one of Sunadarakanda in Ramayana the first ever poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki

||om tat sat||